Od kiedy i dlaczego o dzisiejszym Podkarpaciu zaczęto mawiać w kategoriach regionu lotniczego? Co musiało wydarzyć się, pojawić aby ten obszar zyskał takie miano? Im bardziej odległe dzieje tym trudniej jednoznacznie to ustalić. Jednak mówiąc o początkach awiacji ogółem najczęściej myślimy o urządzeniu, maszynie, która wyniosła człowieka w powietrze. Pierwszą tutaj złożoną był krośnieński szybowiec 44.
Teraz zapewne wielu z Was głowi się kiedy to było i co to za szybowiec, któremu nadano tak literacki numer. To było naprawdę dawno, dawno temu, w 1934 roku w Krośnie, które do dziś słynie z produkcji tych statków powietrznych.
„Balbinka” ze Lwowa
Gdy trafił do szkoły w Bezmiechowej nazywano go „Balbinką”. Mowa o szybowcu CW III. Zaprojektował Polak Wiesław Czerwiński, student Politechniki Lwowskiej. Prototyp zbudowano w warsztacie szybowcowym Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej (ZASPL) w 1929 roku. Konstrukcja była bardzo chwalona w ówczesnym, lotniczym środowisku dlatego podjęto się produkcji kolejnych egzemplarzy. Produkcję zakończono w 1932 roku. Z czasem producent – lwowskie Warsztaty Szybowcowe ZASPL – udostępniał plany jego budowy wszystkim zainteresowanym. W sumie powstało około 20 szkolnych szybowców CW III. Szkoły szybowcowe użytkowały go do 1938 roku. Ale co ma z nim wspólnego podkarpacki szybowiec 44 ?
Imię jego czterdzieści i cztery
Początkiem lat 30. XX wieku w krośnieńskim gimnazjum im. M. Kopernika utworzono tzw. Szkolne Koło Ligi Obrony Powietrznej Państwa. W Kole LOPP działała sekcja modelarska, którą prowadził Zdzisław Postępski. Instruktor modelarstwa sam także chciał latać. Stąd często zaglądał do niedawno odkrytej szybowcowej Bezmiechowej. Motywacją napawały pierwsze sukcesy tamtejszych szybowników ze Lwowa. Podczas jednej z takich wizyt otrzymał plan budowy szybowca CW III. Postępski mógł widzieć go już jesienią 1929 roku na szybowisku w Bezmiechowej. Przywieziono go wtedy w ramach tzw. Wyprawy Szybowcowej lwowskich studentów. To tam rozpoczął loty szkoleniowe. Dla zafascynowanego awiacją krośnieńskiego modelarza był to wystarczający powód, aby rozpocząć starania o założenie w krośnieńskim SK LOPP sekcji szybowcowej, której członkowie mieli pomóc mu zmaterializować marzenia o budowie prawdziwego, użytecznego szybowca. Sekcja powstała jesienią 1932 roku.
Ze składek członkowskich zebrano fundusze i zorganizowano teoretyczny kurs szybowcowy. Budowę własnego egzemplarza szybowca CW III Postępski rozpoczął w krośnieńskim seminarium. Potem kontynuował prace w sali rysunkowej wymienionego gimnazjum. W 1934 roku szybowiec 44 był gotowy do lotu. Pod takim numerem został oficjalnie zarejestrowany. To pierwszy polski szybowiec. Krośnieński egzemplarz CW III nr 44 złożono i zarejestrowano w Polsce, na Podkarpaciu, dwa lata po zakończeniu oficjalnej produkcji.* Niewykluczone, że był to pierwszy tutejszy szybowiec. W Krośnie uroczyście celebrowano oddanie do użytku tego statku powietrznego, który wyniósł człowieka w powietrze.
Z 20 wyprodukowanych ogółem szybowców CW III – 5 powstało w kołach szybowcowych w Polsce – w tym 4 na Podkarpaciu. Drugi, po wspomnianym krośnieńskim szybowcu 44, został zbudowany w kopalni ropy naftowej w Potoku (gm. Jedlicze) i przekazany na użytek Koła LOPP w Krośnie.
* Dane pochodzą z opracowania Józefa Zuzaka i Tadeusz Waisa pt. ZWIĄZKI PRZEMYSŁU NAFTOWEGO Z LOTNICTWEM (cz.1). W niektórych źródłach (np. NAC) można znaleźć informację, że ten szybowiec zarejestrowano pod nr. 144.
Przepiękny jest ten szybowiec, fajnie by było go zobaczyć na żywo 🙂
W innym poście informowałem o błędnych wpisach o pierwszym szybowcu w Krośnie.
Powtarzam ponownie Pan Zdzisław Postępski w roku szkolnym 1932/1933 mając lat 14 ukończył 25.05.1933 roku kurs instruktorów modelarstwa lotniczego we Lwowie. Tam zakupił bądź uzyskał rysunki szybowca CWJ.
sic! W roku 1932 była również wydana książka pt. Opis budowy szybowca szkolnego CWJ lub można było zakupić dokumentację techniczną za 40 zł a nawet materiały za 1000 zł..
Kiedy powołano Koło Szybowcowe LOPP w Krośnie?
Może po uroczystym otwarciu lotniska Tłoki 12-06-1932 rok.
Pierwszy szybowiec w Krośnie ukończono na początku roku szkolnego 1933 r. Uroczyste poświęcenie nastąpiło 12.11.1933 roku pod pomnikiem I. Łukasiewicza.
Z lotniczym pozdrowieniem
Stanisław Malczyk
Jedna z krośnieńskich Wron jest wystawiona w Muzeum Lotnictwa w Krakowie
Zapomniałem dopisać .
Szybowiec miał NR.144
Panie Staszku słyszałam, że niektórzy twierdzą, że to był nr 144, zresztą wspominam o tym w tekście. Natomiast prosiłabym Pana o konkretne źródło tej informacji. To ciekawe, ponieważ w opracowaniach pana Weissa i Zuzaka widnieje nr 44. Nie wykluczam, że to jakiś przysłowiowy „czeski błąd” 🙂
Zapomniałem dopisać .
Szybowiec miał NR.144 a nie 44
Dwa zdjęcia ilustrujące ten artykuł przedstawiają szybowiec CWJ, nie CW-III.
1. Proszę o info skąd taka wiedza? Czym one się różnią? Ciekawi mnie to.
2. Zdjęcia nie są podpisane jaki szybowiec ilustrują, a info że to ten pochodzi z archiwum Krośnieńskiego Klubu Seniorów Lotnictwa.